Anatomist Dr. Öğr. Üyesi Mehmet KARTAL’dan Uyarı: Kene Kaynaklı Hastalıklar Ciddiyetini Koruyor
2025 yılının ilk altı ayında ülkemizde görülen kene ısırığı vakaları, zoonotik hastalıkların halk sağlığı açısından önemini bir kez daha gündeme taşıdı. Medyaya yansıyan 7.801 vakanın yanı sıra, bu vakalardan 13’ünün ölümle sonuçlanmış olması, kene kaynaklı enfeksiyonların taşıdığı riski açıkça ortaya koymaktadır. Bahar ve yaz aylarında artış gösteren bu vakalar, yalnızca bireysel sağlık değil, aynı zamanda tarımsal üretim, hayvancılık ve kırsal yaşamı da doğrudan etkilemektedir.
2025 yılının ilk altı ayında ülkemizde görülen kene ısırığı vakaları, zoonotik hastalıkların halk sağlığı açısından önemini bir kez daha gündeme taşıdı. Medyaya yansıyan 7.801 vakanın yanı sıra, bu vakalardan 13’ünün ölümle sonuçlanmış olması, kene kaynaklı enfeksiyonların taşıdığı riski açıkça ortaya koymaktadır. Bahar ve yaz aylarında artış gösteren bu vakalar, yalnızca bireysel sağlık değil, aynı zamanda tarımsal üretim, hayvancılık ve kırsal yaşamı da doğrudan etkilemektedir.
Keneler; çevresel uyarıcılara son derece duyarlı, konakçılarını ısı, nem ve titreşim yoluyla tespit edebilen, uçma veya sıçrama yeteneği olmayan ancak bulunduğu alandan giysi, deri veya tüy yoluyla kolaylıkla tutunabilen eklem bacaklılardır. Bu özellikleri, onların yalnızca bireysel alanlarda değil, hayvan barınaklarında, mera alanlarında ve kırsal yaşam çevrelerinde de etkin bulaş faktörleri haline gelmesine neden olmaktadır.
Özellikle Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) gibi hastalıklar, hayvanlarda çoğunlukla belirtisiz seyretmekte ancak insanlarda yüksek ateş, kas ağrısı, pıhtılaşma bozuklukları ve iç kanama gibi ciddi semptomlarla ortaya çıkabilmektedir. 2002 yılında Türkiye’de ilk kez rapor edilen bu hastalık, özellikle Giresun, Sivas, Tokat, Amasya ve Çorum gibi illerde endemik hale gelmiş; son yıllarda ise yeniden vaka artışları ile gündeme gelmiştir. Hastalığın etkenini taşıyan Hyalomma marginatum türü kenenin ülkemizin tüm bölgelerinde bulunması, riskin bölgesel değil, ulusal ölçekte değerlendirilmesi gerektiğini göstermektedir.
Bilimsel Temelli Korunma Yöntemleri
Kenelerle mücadelede sahada edinilen bilgi ve deneyimlere dayanarak hem hayvan sağlığını hem de halk sağlığını korumaya yönelik bazı temel uygulamalar öne çıkmaktadır:
-
Düzenli akarisit uygulamaları, evcil hayvanlar üzerinde ortalama 25 günde bir yapılmalı; kalıntı bırakmayan, gıda güvenliğini tehdit etmeyen ilaçlar tercih edilmelidir.
-
Meraların sürülmesi, yabani otların temizlenmesi gibi çevresel düzenlemeler, kenelerin barınma alanlarını azaltmak açısından destekleyici niteliktedir.
-
Gelişigüzel kimyasal ilaç uygulamalarından kaçınılmalı, çevre ve ekolojik denge gözetilmelidir.
-
Küçük ölçekli hayvancılık işletmeleri için devlet destekli ilaçlama politikaları geliştirilmelidir.
-
Kene aşıları üzerine yürütülen bilimsel çalışmalar ise henüz uygulamaya geçmemiş olsa da, gelecek açısından umut verici gelişmelerdir.
Bireysel Korunma Önlemleri
Riskli bölgelerde kırsal yaşamla veya doğayla temas edecek bireylerin dikkat etmesi gereken temel koruma yöntemleri aşağıda özetlenmiştir:
-
Açık renkli, vücudu örten uzun kollu kıyafetlerin tercih edilmesi,
-
Pantolon paçalarının çorap içine alınması,
-
DEET, ikaridin ya da permetrin içeren kene kovucu ürünlerin kullanılması,
-
Doğa gezileri veya hayvan teması sonrasında, özellikle kulak arkası, ense, kasık ve diz arkası gibi bölgelerde dikkatli vücut kontrolü yapılması önerilmektedir.
Eğer vücuda kene tutunduysa, çıplak elle temas edilmeden, cımbız ya da bez yardımıyla deriye en yakın noktadan, döndürmeden çıkarılmalı; ardından en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ateş, kas ağrısı, halsizlik gibi sistemik belirtiler ortaya çıktığında gecikmeden tıbbi yardım alınmalıdır.
Dr. Öğr. Üyesi Mehmet KARTAL
Anatomist – İstanbul Gelişim Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi, Perfüzyon Bölüm Başkanı
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
