Pandemi Sürecinde Denge Bozukluğu Olan Hastalar ile İlgili Deneyimlerimiz: Odyoloji Bölümünde Vestibüler Sistem Teorik ve Uygulama Eğitimleri

Pandemi döneminde denge bozukluğu olan hasta sayısında artış oldu mu?

Evet, özellikle bazı hastalarımız Covid-19 infeksiyonu geçirdikten sonra baş dönmesi şikayeti ile geldiler. Bildiğimiz üzere COVID-19 bir viral infeksiyonudur. Bazı viral infeksiyonlar denge bozukluğuna neden olur. Covid-19 infeksiyonu geçirenlerin de şiddetli baş dönmesi ve denge problemleri yaşamaları kaçınılmaz oldu. Bu nedenle pandemi ile beraber hasta sayısında artış gözlendi.
 
Klinikte Videonistagmografi (VNG), Kalorik test, Postural ve Serebellar testler, Vestibüler Uyarılmış Miyojenik Potansiyeller (VEMP) testlerini ayrıntılı olarak yaptıklarını söyleyen Öğr. Gör. Ayşe Özer, teste başlamadan önce hastadan ayrıntılı anamnez aldıklarını, sonrasında hastaya infrared gözlük takılarak uygun pozisyon verdiklerini ve testin nasıl yapılacağını anlatıp teste başladıklarını söyledi. Test esnasında hastanın göz hareketlerine bakarak nistagmus olup olmadığını tespit edip; bu sayede denge bozukluğunun periferik mi yoksa santral kaynaklı mı olduğunu tespit ettiklerini söyledi. Hastalara kliniğe gelmeden önce eğer vertigo ilacı kullanıyorsa mutlaka 3 gün önceden kesmesini, rahat kıyafetlerle gelmesini ve hafif yiyecekler tüketmesini önerdiğini ekledi.
 
Hangi tamamlayıcı testleri kullanıyorsunuz? Nasıl yorumluyorsunuz? Testten sonra hastalara önerileriniz nelerdir?

Yaptığımız testler hastalığa göre değişmektedir. Bir test tek başına yeterli değildir. Yeri geldiğinde hepsi bir bütün olarak birbirini tamamlamaktadır. Ayrıca tamamlayıcı test olarak MRI, BT, Doppler gibi görüntüleme yöntemleri bize tanıyı koymada yardımcı olmaktadır. Örneğin; Meniere hastalığı için VNG testi ile birlikte mutlaka kalorik ve saf ses odyometrisi yapılması gerekir veya Süperior Semisirküler Kanal Dehissansı (SSKD) tanısı koymak için yine VNG testinin yanında VEMP, saf ses odyometrisi ile birlikte özellikle akustik reflekslere de bakılması gerekir. Tüm testleri yaptıktan sonra tanıya göre hastalara bazı önerilerde bulunuruz. Öneriler hastalığa göre farklılık göstermektedir. Örneğin Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) tanısı var ise ani hareketlerden uzak durması; Meniere hastalığında ise tuz, kafein tüketmemesi gibi öneride bulunabiliriz.
 
Odyoloji lisans eğitiminde, vestibüler sistem ile ilgili aldığı derslerle ilgili bilgi veren Arş. Gör Azize Köseoğlu:

“Odyoloji programı öğrencileri 3. yılın birinci yarıyılında “Vestibüler Sistem Hastalıkları ve Değerlendirme Yöntemleri” dersleri ile teorik ve uygulama olarak vestibüler sisteme giriş yapıldıktan sonra 3. yılın ikinci yarıyılında “Vestibüler Rehabilitasyon” dersi ile vestibüler rehabilitasyon yöntemlerini ve vestibüler rehabilitasyon programı hazırlamayı öğrenmektedirler.” dedi.
 
İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Odyoloji Laboratuvarında vestibüler testlerden VNG, Video Head Impulse Test (v-HIT), Kalorik testleri yapabildiklerini söyledikten sonra testler ile ilgili bilgilendirmelerde bulundu:
 
Videonistagmografi (VNG) İç kulak ve merkezi motor fonksiyonlarını test etmek için kullanılır. Baş dönmesi, denge bozukluğu ve denge ile ilgili diğer hastalıkların sebeplerinin saptanmasında kullanılır. VNG testi istemsiz göz hareketleri olan nistagmusları kaydeder ve denetler. Görsel stimulasyon ve pozisyon değişiklikleri sırasında göz hareketlerini izlemek için kızılötesi gözlükler kullanılır. VNG ile vestibüler ve okülomotor sistem anomalileri belirlenir. Odyolog “baş dönmesi” olan hastayı etkin bir şekilde değerlendirir, Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), Vestibüler Nörit, İnternükleer Oftalmopleji (INO) ve diğer periferik ve santral nörolojik patolojilerin neden olduğu anormal göz hareketlerini objektif olarak ölçer, video kaydını yapar ve dokümante eder.
 
Kalorik test, kulak kanalına soğuk ve sıcak kalorik uyaran (hava ve su) verilerek geçici ve kısa süreli baş dönmesi oluşturulur. Oluşan bioelektrik aktivite ve gözlerdeki nistagmus video ile kaydedilir, dökümante edip yorumlanır. Kalorik test, vestibüler hipofonksiyon ve yön üstünlüğü parametrelerini ölçer.

Video Head Impulse Test (v-HIT), vestibülo-oküler refleksin objektif olarak değerlendirildiği bir test olup, semisirküler kanalların değerlendirilmesinde, gizli sakkadların objektif olarak değerlendirilmesini sağlar. Test süresi (5-10 dakika) kısadır ve video kaydı alınır.

Covid-19 pandemisi sürecinde denge bozukluğu problemi yaşayan hastalarımızın sayısı artmıştır. Ancak odyologların bu konudaki farkındalığı ile denge problemlerinin tanısına yönelik testlerin erken dönemde kullanılması, hastalarımızın erken tanı almasını sağlayarak tedavinin seyrine olumlu katkıda bulunmaktadır.