Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, enfeksiyonların yaklaşık %80’i eller yoluyla bulaşmaktadır. El hijyeninin ihmal edilmesi; solunum yolu hastalıkları, diyare, pnömoni, influenza, COVID-19 ve sağlık hizmeti ilişkili enfeksiyonların artmasına yol açmaktadır.
Basit bir sabun ve temiz suyla yapılan el yıkama işlemi, bu hastalıkların bulaşmasını önemli ölçüde azaltabilmektedir. DSÖ, özellikle yemek hazırlamadan önce, tuvalet sonrası, çocuk bakımı sırasında ve sağlık hizmeti sunarken ellerin sabunla en az 20 saniye yıkanmasını önermektedir.
Türkiye’de yapılan saha araştırmaları, el yıkama davranışının farkındalık düzeyine rağmen uygulamada eksiklikler bulunduğunu göstermektedir.
Toplumun büyük bir kısmı el yıkamanın önemini bilse de, “ne zaman”, “nasıl” ve “ne kadar süreyle” yıkanması gerektiği konusunda bilgi eksiklikleri mevcuttur. Özellikle çocuklarda ve okul çağındaki bireylerde düzenli hijyen eğitiminin yetersizliği, bulaşıcı hastalıkların yayılımını artıran bir risk faktörü oluşturmaktadır.
El hijyeninin yalnızca bireysel bir temizlik davranışı değil, aynı zamanda toplum sağlığını korumanın en etkili yollarından biri olduğu vurgulanmaktadır. Sağlık çalışanlarında doğru el hijyeni uygulamalarının benimsenmesi, hastane enfeksiyonlarının önlenmesinde “altın standart” olarak kabul edilmektedir.
Eller suyla ıslatılmalı, yeterli miktarda sabun alınmalıdır.
Avuç içi, el sırtı, parmak araları, tırnak dipleri ve bilekler iyice köpürtülmelidir.
En az 20 saniye boyunca ovalama işlemine devam edilmelidir.
Eller temiz suyla durulanmalı ve tek kullanımlık havlu ile kurutulmalıdır.
Bu basit ama etkili adımların düzenli uygulanması, milyonlarca enfeksiyonun önüne geçebilmektedir.
El hijyeni yalnızca bulaşıcı hastalıkların değil, antibiyotik direnci, kronik hastalık alevlenmeleri ve toplum kaynaklı salgınların önlenmesinde de kritik bir rol oynamaktadır.
Okullarda, iş yerlerinde ve sağlık kurumlarında el yıkama alanlarının kolay ulaşılabilir olması, sabun ve temiz suya erişimin sağlanması halk sağlığının sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır.
Hemşireler, el hijyeni farkındalığının artırılmasında öncü bir rol üstlenmektedir.
Hasta bakımında, eğitim faaliyetlerinde ve toplum sağlığı projelerinde el hijyeninin önemi konusunda yapılan bilgilendirmeler, bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasında önemli katkı sağlamaktadır.
Bu kapsamda Dünya El Yıkama Günü, hem bireyleri hem de sağlık çalışanlarını doğru el yıkama davranışını sürdürmeye teşvik eden küresel bir farkındalık günü niteliğindedir.
Unutulmamalıdır ki el yıkamak yalnızca kişisel bir hijyen alışkanlığı değil, toplum sağlığını koruyan en güçlü savunma hattıdır.
