HIV ve AIDS: Tanımlar ve Bulaşma Yolları
Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı bilgilendirmeye göre HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) ile enfekte bireyler “HIV ile yaşayan kişi” olarak tanımlanıyor. AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) ise HIV’in bağışıklık sistemini zayıflatması sonucu gelişebilen hastalık tablosunu ifade ediyor.
HIV enfeksiyonu, 1980’li yıllardan bu yana tüm dünyada görülmeye devam ediyor. Bakanlık verileri, HIV’in en sık
korunmasız cinsel temas,
ortak enjektör kullanımı,
HIV ile enfekte kan ürünlerinin nakli ve
anneden bebeğe gebelik, doğum ya da emzirme dönemlerinde bulaştığını ortaya koyuyor. Hastalık tüm yaş gruplarında görülebiliyor ve bu nedenle toplum genelinde sürdürülebilir farkındalık çalışmaları büyük önem taşıyor.
Tedavide Güncel Yaklaşımlar: Viral Yük Sıfırlanabiliyor
HIV için kesin bir tedavi bulunmamakla birlikte, Sağlık Bakanlığı’nın vurguladığı üzere modern ilaç tedavileri ile hastalık kontrol altına alınabiliyor. Düzenli antiretroviral tedavi uygulanan bireylerde kandaki viral yük ölçülemeyecek seviyeye indiğinde bulaş olmadığı kabul ediliyor. Böylece HIV, uygun tedavi ile yönetilebilen bir kronik hastalık hâline geliyor.
İGÜ FTR akademisyenleri, özellikle yaşam kalitesinin korunması açısından fizyoterapi ve rehabilitasyonun destekleyici rolüne işaret ederek, HIV ile yaşayan bireylerin fiziksel fonksiyonelliklerini sürdürebilmeleri adına düzenli sağlık takibinin önemini vurguluyor.
Küresel ve Ulusal Veriler: Artan Farkındalık, Güçlü İzlem
UNAIDS’in 2025 raporuna göre, 2024 yılında dünya genelinde
1,3 milyon kişi HIV’e yakalanmış,
630 bin kişi HIV/AIDS ile ilişkili nedenlerle hayatını kaybetmiştir. Bu veriler, küresel ölçekte etkin farkındalık çalışmalarına duyulan ihtiyacın devam ettiğini gösteriyor.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre Türkiye, HIV/AIDS bakımından hâlâ düşük prevalansa sahip ülkeler arasında yer alıyor. 1985 yılından 10 Kasım 2025 tarihine kadar
54.472 HIV pozitif ve
2.629 AIDS vakası bildirildi. Vakaların %82,1’i erkek, %17,9’u kadınlardan oluşurken, en yüksek oranların
25-29 ve
30-34 yaş gruplarında görüldüğü açıklandı. Vakaların %15,5’inin yabancı uyruklu kişiler olduğu da raporlandı.
Korunma Yöntemleri: Önlenebilir Bir Hastalık
Bakanlık tarafından vurgulanan en önemli noktalardan biri, HIV/AIDS’in tamamen
önlenebilir bir enfeksiyon olduğudur. Korunma yöntemleri arasında:
-
Tek eşlilik ve güvenli cinsel yaşam,
-
Kondom kullanımı,
-
Riskli temas sonrası test yaptırma,
-
Ortak enjektör kullanımından kaçınma,
-
Güvenli kan transfüzyonu uygulamaları,
-
Gebelik döneminde erken tanı ve tedavi,
yer almaktadır.
Anneden bebeğe geçişi önlemek amacıyla gebelere ve yenidoğanlara profilaksi uygulanmakta, Sağlık Bakanlığı’nın sağladığı bu ilaçlar sayesinde bulaş riski
%1’in altına indirilebilmektedir.
Türkiye’de Hizmete Erişim: GSS Kapsamında Tedavi ve Destek
Türkiye’de HIV/AIDS ile yaşayan bireylerin tedaviye erişimi, Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında güvence altındadır. Bakanlık, tedaviye erişimde herhangi bir sorun yaşanmadığını belirtirken, hasta mahremiyetini korumak adına tüm bildirimlerin kodlanmış sistem üzerinden yapıldığını vurgulamaktadır. Bu yaklaşım, ayrımcılık ve damgalanmanın önüne geçilmesi için kritik öneme sahiptir.
Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri: Ücretsiz Destek İmkanı
HIV/AIDS Kontrol Programı çerçevesinde, Bakanlık akademik kurumlar, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda:
-
Toplumsal duyarlılığın artırılması,
-
Bulaşma yolları ve korunma yöntemleri hakkında halkın bilinçlendirilmesi,
-
Ayrımcılıkla mücadele,
-
Şüpheli temas sonrası doğru yönlendirme,
amaçları doğrultusunda
Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri ücretsiz hizmet vermeyi sürdürmektedir. Güncel merkez listesine ve istatistiklere Sağlık Bakanlığı’nın resmi internet sitesinden ulaşılabilmektedir.
İGÜ FTR’den Topluma Çağrı: Bilinçlenelim, Korunalım, Destek Olalım
İstanbul Gelişim Üniversitesi Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bölümü, Dünya AIDS Günü vesilesiyle tüm bireylere düzenli test yaptırma, doğru bilgiye ulaşma ve damgalanmanın önüne geçme çağrısında bulunuyor. Bölüm, geleceğin sağlık profesyonelleri olarak öğrencilerin bu konuda duyarlı, bilgili ve toplum yararına hareket eden bireyler olarak yetişmesinin önemini vurguluyor.
