Türkiye’deki engelli bireylerin meslek edinme ve iş bulma sürecinde karşılaştıkları bireysel, kurumsal ve toplumsal sorunların diğer ülkelerdeki engelli bireylere kıyasla oldukça fazla olduğu göz önündedir. Peki bu durumda ülkemizin aldığı önlemler nedir? Süreç böyleyken karşımıza çok önemli bir kavram çıkıyor:
Mesleki rehabilitasyon!
Mesleki rehabilitasyon, işyerlerinde bireylerin fiziksel, bilişsel, psikososyal bağımsızlığı kolaylaştırmaya, günlük yaşamda kaybettiği rollerini yerine getirmeye ve bireyin işe geri dönüş sürecini hızlandırmaya yönelik birçok birey merkezli müdahaleleri kapsayan geniş bir kavram olduğunu söyleyebiliriz.
1923 tarihinde Amerika’da Federal Mesleki Rehabilitasyon Kanunu ile resmileşen ve 1970’lerde karşımıza endüstriyel bir yaklaşım olarak çıkan iş eğitimi olarak kabul edilen mesleki rehabilitasyonun Ergoterapi literatüründe uzun bir geçmişi vardır. Geçmişe baktığımızda 1880’li yıllarda tüberküloz hastalarına beslenme önerileri ve temiz havada egzersizler sağlanarak iş toleransını artırıcı aktiviteler ile ilk mesleki rehabilitasyon müdahaleleri ortaya çıkmıştır. Daha sonra 1. Dünya Savaşı sırasında ise ergoterapistler ve fizyoterapistlerin “İş Tedavisi” adı altında bireyin becerilerini iyileştirmeyi hedef alan terapi programı ile mesleki rehabilitasyon daha yaygın hale gelerek günümüzde engelli bireyleri işe
kazandırmak için kullanılan popüler bir rehabilitasyon yöntemidir.
Ülkemizde engelli bireylerin istihdamını artırabilmek için ön plana çıkanlardan birisi de 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 30. Maddesidir. Bu kanuna ek olarak 2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunu ile korumalı iş yerlerinin açılması ve devlet tarafından desteklendiği görülmektedir. Mesleki rehabilitasyonunun genel hedeflerini sıralayacak olursak;
-
Çalışan bireyleri yaşam kalitesini artırmak, olası yaralanma ve hastalanma potansiyelini düşürmek
-
Yaralanma ve hastalığın ardında bireylerin eski bağımsızlığına geri dönmesini kolaylaştırmak
-
Bireylerin iyilik halini artırarak topluma katılımını teşvik etmek
Terapistler bu süreçte ne yapabilir?
Terapistlerin değerlendirmeler doğrultusunda bireye uygun müdahalelere karar vermesi gerekiyor. Müdahalelerde ana odak iş tercihlerini keşfetmek ya da genişletmek, becerilerini arttırmak ve bireyin çalışan rolünü sürdürebilmesi olarak karşımıza çıkar.
Çalışma performansını arttırmak için neler yapabiliriz?
-
Yaralanmayı engelleme, stresle başa çıkma teknikleri, vücut mekaniğini doğru kullanma, ağrı yönetimi, eklem-enerji koruma teknikleri için eğitim
-
Çalışma için gereken davranış ve becerilerin eğitimi
-
İş modifikasyonları ve adaptasyonları
-
İşte kullanılan araç-gereçlerin, iş çevresinin adaptasyonu için çalışana ya da işverene eğitim
-
Diğer çalışanlarla, işverenle, hizmetlerle ve kuruluşlarla iş birliği
