Her yıl Ocak ayı, Ulusal Tiroid Farkındalık Ayı olarak anılmakta ve toplumda tiroid hastalıklarına yönelik bilinç düzeyini artırmak amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Amerikan Tiroid Derneği’ne göre, yaklaşık 20 milyon Amerikalı tiroid bozukluğu ile yaşamaktadır ve birçok kişi, tiroid fonksiyon bozukluklarının belirtilerini fark edememektedir.
Tiroid Bezinin Önemi ve Fonksiyonları
Tiroid bezi, boynun ön kısmında yer alan ve metabolizmayı düzenleyen bir endokrin organdır. Triiyodotironin (T3) ve Tiroksin (T4) hormonları, metabolizma hızını, enerji dengesini ve vücut sıcaklığını kontrol eder. Tiroid fonksiyonlarındaki bozukluklar; ağırlık değişiklikleri, ruh hali dalgalanmaları, sindirim ve kardiyovasküler sistem problemleri gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Başlıca Tiroid Hastalıkları ve Belirtileri
1. Hipotiroidizm (Tiroid Yetmezliği)
Tiroid bezinin yetersiz hormon üretmesi sonucu ortaya çıkan hipotiroidizm, birçok sistemi etkileyebilir.
Belirtiler:
-
Sürekli yorgunluk
-
Ağırlık artışı
-
Soğuğa karşı hassasiyet
-
Cilt kuruluğu
-
Depresif ruh hali
Nedenleri:
-
Hashimoto Tiroiditi: Bağışıklık sisteminin tiroid dokusuna saldırması.
-
İyot Eksikliği: Tiroid hormonları üretimi için yeterli iyot alınamaması.
-
Tiroid Cerrahisi: Tiroid bezinin bir kısmının veya tamamının alınması.
-
Radyoterapi: Baş ve boyun bölgesine uygulanan radyasyonun tiroid fonksiyonlarını etkilemesi.
-
Doğumsal Anomaliler: Tiroid bezinin doğuştan yeterli gelişmemesi.
Tıbbi Beslenme Tedavisi:
✔ İyot Tüketimi: Deniz ürünleri, iyotlu tuz, süt ve yumurta gibi besinler önerilir.
✔ Selenyum: Brezilya cevizi, ton balığı, yumurta gibi gıdalar tiroid sağlığını destekler.
✔ D Vitamini ve Omega-3: Metabolik sağlığı desteklemek için önemlidir.
✔ Karbonhidrat Dengesi: Düşük glisemik indeksli karbonhidratlar önerilir.
✔ Guatrojenlerden Kaçınma: Karnabahar, brokoli, lahana gibi yiyecekler pişirilerek tüketilmelidir.
2. Hipertiroidizm (Tiroid Fazla Çalışması)
Tiroid bezinin aşırı hormon üretmesi ile karakterizedir.
Belirtiler:
-
Hızlı kalp atışı
-
Kilo kaybı
-
Aşırı terleme
-
Uykusuzluk ve anksiyete
Nedenleri:
-
Graves Hastalığı: Bağışıklık sisteminin tiroidi aşırı çalıştırması.
-
Tiroid Nodülleri: Fazla hormon üretimine neden olabilir.
-
Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanması sonucu kontrolsüz hormon salınımı.
-
Aşırı İyot Alımı: İyotlu ilaç ve takviyelerin fazla kullanımı.
Tıbbi Beslenme Tedavisi:
✔ Yüksek Proteinli ve Dengeli Diyet: Kas kaybını önlemek için önerilir.
✔ Kalsiyum ve D Vitamini: Kemik kaybını önlemek için önemlidir.
✔ Kafein ve Uyarıcılardan Kaçınma: Kahve, çay ve enerji içecekleri semptomları şiddetlendirebilir.
Guatr
Tiroid bezinin anormal şekilde büyümesi sonucu ortaya çıkar ve boyunda şişlik ile kendini gösterir.
Belirtiler:
-
Boyunda şişlik
-
Yutma ve nefes almada zorluk
-
Ses kısıklığı
-
Boğazda baskı hissi
Nedenleri:
-
İyot Eksikliği: Tiroid hormon üretimi için yeterli iyot alınamaması.
-
Hashimoto Tiroiditi: Tiroid dokusunun bağışıklık sistemi tarafından hedef alınması.
-
Graves Hastalığı: Aşırı tiroid hormon üretimi ile tiroid büyümesi.
-
Tiroid Nodülleri: Tek veya çoklu nodüllerin tiroid bezinde büyümeye neden olması.
Tıbbi Beslenme Tedavisi:
✔ İyot eksikliği kaynaklı guatr: İyotlu besinlerin tüketilmesi önerilir, ancak aşırı iyot alımından kaçınılmalıdır.
✔ Hashimoto Tiroiditi: Anti-inflamatuar beslenme tarzı benimsenmelidir.
Tiroid Kanseri
Tiroid hücrelerinin kontrolsüz şekilde çoğalması ile oluşan bir kanser türüdür. Genellikle ilerleyen evrelerde belirti verir. Cerrahi müdahale, radyoaktif iyot tedavisi ve radyoterapi ile tedavi edilebilir.
Farkındalık ve Erken Tanının Önemi
Tiroid hastalıklarının erken tanısı, yaşam kalitesini artırmak açısından büyük önem taşır. Düzenli taramalar, erken teşhis ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları, tiroid sağlığını korumada kritik rol oynar.
