Dünya Sigarasız Günü (aynı zamanda Dünya Tütüne Hayır Günü veya Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak da anılmaktadır), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve üye ülkeler tarafından 1987 yılından bu yana her yıl 31 Mayıs tarihinde kutlanmakta olan önemli bir halk sağlığı günüdür. Bu özel gün, tütün ve tütün ürünlerinin kullanımının halk sağlığı üzerindeki yıkıcı etkilerine dikkat çekmek ve tütün kullanımının önlenmesine yönelik küresel farkındalığı artırmak amacıyla oluşturulmuştur.
Dünya genelinde her yıl sekiz milyondan fazla kişinin ölümüne yol açan tütün kullanımı, günümüzün en öncelikli önlenebilir halk sağlığı sorunları arasında yer almaktadır. Sigaranın sağlığa zararlı olduğu ve tütünün kullanıcılarının yaklaşık yarısının ölümüne neden olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir. Bu nedenle tütün kontrolü, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde sağlık göstergelerinin iyileştirilmesi için stratejik bir müdahale alanı olarak değerlendirilmektedir.
Dünya Sigarasız Günü’nün 2025 yılı teması “Cazibeyi Açığa Çıkarmak” (Unmasking the Appeal) olarak belirlenmiştir. Bu tema, tütün ve nikotin ürünlerinin özellikle genç nüfus üzerinde cazip hale getirilmesine yönelik endüstriyel stratejilere karşı toplumsal ve yasal mücadeleyi öne çıkarmaktadır. Tütün ürünlerinin aroma, tatlandırıcı ve estetik ambalaj gibi katkı ögeleriyle daha çekici hale getirilmesi; bağımlılığı teşvik eden ve halk sağlığını tehdit eden unsurlar olarak değerlendirilmekte, bu uygulamaların özellikle genç kullanıcılar arasında ürün kullanımını artırdığı gözlemlenmektedir.
2025 yılı Dünya Sigarasız Günü çerçevesinde, DSÖ ve üye ülkeler tarafından şu öncelikli hedefler vurgulanmaktadır:
-
Tütün ve nikotin ürünlerini daha cazip hale getiren tatlandırıcı ve katkı maddelerinin yasaklanmasına yönelik düzenlemelerin hayata geçirilmesi,
-
Dijital mecralar da dahil olmak üzere reklam, tanıtım ve sponsorluk faaliyetlerinin sınırlandırılması veya tamamen yasaklanması,
-
Ürünlerin ve ambalajlarının tasarımlarının daha az cazip hale getirilmesi amacıyla yasal düzenlemelerin uygulanması,
-
Toplum genelinde farkındalığın artırılmasına yönelik bilgilendirme, eğitim ve savunuculuk faaliyetlerinin yaygınlaştırılması.
Bu kapsamda, başta sağlık profesyonelleri olmak üzere tüm ilgili paydaşların sürece aktif olarak katılımı, bu çalışmaların sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir. Tütün kontrolüne yönelik savunuculuk faaliyetlerinin güçlendirilmesi, özellikle gençler arasında tütün ürünlerine olan talebin azaltılmasına ve nikotin maruziyetinin önlenmesine doğrudan katkı sağlayacaktır.
Sonuç olarak, Dünya Sigarasız Günü, tütün kullanımının bireysel ve toplumsal sağlık üzerindeki olumsuz etkilerine dikkat çekmek amacıyla oluşturulmuş, küresel ölçekte halk sağlığını önceleyen önemli bir farkındalık günüdür. Tütünsüz bir yaşamın teşvik edilmesi ve toplumun tüm kesimlerinin bu sürece aktif katılım göstermesi, halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi bakımından kolektif bir toplumsal sorumluluk olarak değerlendirilmelidir.
